Vermijd de eikenprocessierups en voorkom klachten

Eikenprocessierupsen zitten in de maanden mei en juni in veel eikenbomen. Na contact met de brandharen kunnen klachten ontstaan zoals jeuk, huiduitslag, irritatie aan de ogen of aan de luchtwegen. Daarom informeren we je op deze pagina over wat je kunt doen om deze klachten te voorkomen en hoe we de eikenprocessierups bestrijden.

Wat doet de gemeente om de eikenprocessierups te bestrijden?

De gemeente controleert elk jaar in welke bomen larven van de eikenprocessierups zitten. Op plekken waar bijvoorbeeld veel fietsers langskomen, wordt de rups preventief bestreden. Dit gebeurt in het voorjaar door de eikenbomen te besproeien met nematoden (miniscule wormpjes). De nematoden infecteren de jonge rups, waardoor die sterft. Dit is een biologische en natuurvriendelijke manier om de eikenprocessierups te bestrijden en niet schadelijk voor mens, dier en natuur. Met deze biologische methode haalt de gemeente gemiddeld 90% van de plaag bij de behandelde bomen weg. De gemeente Weststellingwerf bestrijdt de eikenprocessierups inmiddels een aantal jaren op deze manier. Een aannemer voert deze werkzaamheden voor de gemeente uit. Elke eik wordt twee keer behandeld. Dit gebeurt 's avonds omdat de nematoden niet tegen zonlicht kunnen.

De overgebleven nesten worden vanaf juni verwijderd met een speciale stofzuiger.

Op de website van De Vlinderstichting staat dat de gemeente Weststellingwerf gebruik maakt van bacteriën en/of nematoden. We maken dus alleen gebruik van nematoden en kiezen er bewust voor om niet het bacteriepreparaat Xentari of chemische middelen te gebruiken.

Biologische bestrijdingsmethodes

Naast de inzet van nematoden en het verwijderen van nesten werkt de gemeente aan het vergroten van de biodiversiteit. Dit doen we door nestkasten op te hangen voor kool- en pimpelmezen. Ook zaaien we bloemrijke bermen in voor sluipwespen, zweefvliegen en andere insecten. Op deze manier verbeteren we de leefomgeving van de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups.

Eikenprocessierups

De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder die haar eitjes legt in de toppen van eikenbomen. Eind april, begin mei komen de rupsen uit de eitjes, waarna ze een aantal keren vervellen totdat ze in juli volgroeid zijn. Na de derde vervelling, tussen half mei en eind juni, krijgen de rupsen de sterk irriterende brandharen. In juli verpoppen de rupsen zich tot een onopvallende grijze nachtvlinder (zonder brandharen).

Hoe kun je zien dat er eikenprocessierupsen in een eikenboom zitten?

Eikenbomen met eikenprocessierupsen zijn te herkennen aan de specifieke nesten op de stammen of dikkere takken: dichte spinsels van vervellingshuidjes, met brandharen en uitwerpselen. Vanuit deze nesten gaan de rupsen ’s nachts groepsgewijs -in processie- op zoek naar voedsel in de toppen van de boom. Grote groepen eikenprocessierupsen kunnen een boom volledig kaalvreten.

Klachten door brandharen

Er zijn vooral gevolgen voor de gezondheid in de periode dat de eikenprocessierupsen brandharen krijgen (half mei-juni). Dit is ook het geval bij verdere verspreiding van deze brandharen uit lege nesten (juli-september). Er hoeft geen rechtstreeks contact met de rups te zijn om klachten te krijgen. De brandharen kunnen ook door de wind meegevoerd worden waardoor ze op de huid of in de kleding terecht komen. De brandharen (± 700.000 per rups) dringen met hun weerhaakjes gemakkelijk in de huid, ogen en luchtwegen. Wat er dan gebeurt lijkt op een allergische reactie. De reacties kunnen van persoon tot persoon sterk verschillen. Bij iemand die vaker met de brandharen in contact komt, kunnen de reacties veel sterker zijn.

Binnen acht uur treden huidirritaties op, die rood en pijnlijk zijn. Dit gaat gepaard met hevige jeuk, die tot twee weken kan aanhouden. Als de brandharen in de ogen komen, kan binnen enkele uren een rode, pijnlijke en jeukende zwelling en irritatie optreden. Inademing van de brandharen kan leiden tot irritaties ,zoals slikklachten en ontstekingen van het slijmvlies van de neus, keel en luchtwegen. Soms blijkt dat mensen een echte allergische reactie ontwikkeld hebben, zodat klachten veel sneller kunnen optreden. Ook dieren, met name honden en paarden kunnen klachten krijgen wanneer ze in contact komen met de brandharen.

Hoe voorkom je dit ongemak?

GGD Fryslân adviseert dan ook om elk contact met de rupsen en resten ervan, zoals met vrijgekomen brandharen en lege nesten te vermijden. Zorg bij een bezoek aan een (natuur)gebied met eikenprocessierupsen voor goede bedekking van de hals, armen en benen en ga niet op de grond zitten. Waarschuw kinderen voor het gevaar van de rups. Kies wanneer het mogelijk is voor een andere route waar geen besmette bomen staan.

Wat kun je doen als je klachten heeft?

Ga na aanraking van de rupsen of haren niet krabben of wrijven, maar was of spoel de huid of ogen goed met water. Was zo nodig ook kleren op 60 ºC. De klachten verdwijnen in het algemeen binnen twee weken. Een verzachtende crème kan verlichting geven. Neem bij ernstige klachten contact op met jouw huisarts.

De brandharen van de eikenprocessierups kunnen ernstige gezondheidsklachten veroorzaken.

Meer informatie?

Voor meer informatie kun je contact opnemen met GGD Fryslân, tel. 088 22 99 222

Ziet je iets in een eikenboom wat je niet vertrouwt, neem dan contact op met de gemeente Weststellingwerf (140561). Afhankelijk van de locatie worden nesten zo snel mogelijk geruimd. Dit gebeurt door daartoe bevoegde bedrijven. Gebieden waar veel mensen komen, hebben daarbij uiteraard voorrang boven nesten die in afgelegen gebieden worden aangetroffen.

Handige links: