Toespraken Dodenherdenking 2025
Tijdens de Nationale Dodenherdenking hielden locoburgemeester Roelof Theun Hoen, wethouder Tom Hartog en wethouder Hanneke Zonderland een toespraak. Je leest de toespraken hier terug.
Toespraak Dodenherdenking in Wolvega door locoburgemeester Roelof Theun Hoen
Dames en heren, beste inwoners van Weststellingwerf,
Vanavond staan wij hier samen. In stilte en in verbondenheid. Zoals ieder jaar op 4 mei herdenken wij de slachtoffers van oorlog en geweld. We buigen ons hoofd voor hen die hun leven verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voor de mensen uit onze eigen gemeente, uit Nederland en daarbuiten, die omkwamen door onderdrukking, vervolging, verzet of strijd.
Voor de miljoenen Joden, Roma en Sinti, voor mensen met een beperking, voor verzetsstrijders, voor hen die anders dachten, geloofden of leefden. Voor militairen en burgers. Voor vrouwen, mannen en kinderen.
We herdenken ook hen die sindsdien vielen in oorlogen, in vredesmissies, ver van huis, in dienst van vrijheid en rechtvaardigheid.
In onze eigen dorpen in Weststellingwerf, maar ook ver daar buiten, leefden mensen die de oorlog voelden tot in het diepst van hun bestaan.
Gezinnen raakten verscheurd. Buren verdwenen. Ouders en kinderen kwamen niet meer thuis. Sommige inwoners boden onderdak aan onderduikers. Anderen sloten zich aan bij het verzet. Sommigen betaalden daarvoor met hun leven.
Deze geschiedenis is ook ónze geschiedenis. Dit jaar herdenken we met een bijzonder besef: het is tachtig jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Tachtig jaar vrijheid. Een mijlpaal – een mensenleven lang.
Toch blijft de herinnering aan oorlog en onderdrukking actueel. En onze verantwoordelijkheid om die herinnering te bewaren, is groter dan ooit.
Juist daarom wil ik vanavond ook stilstaan bij iets wat ons als gemeenschap diep heeft geraakt. Afgelopen weken zijn er veel vernielingen gepleegd in onze gemeente waaronder op deze begraafplaats in Wolvega en aan het verzetsmonument wat we morgen zullen onthullen op zijn nieuwe plaats. Wat daar gebeurd is, raakt ons allemaal. Het is respectloos. Het is pijnlijk. En het is onbegrijpelijk – zeker in de dagen waarin wij samen herdenken. Deze daden doen geen recht aan de offers die zijn gebracht.
Ze zijn niet alleen een aanval op stenen en symbolen, maar op alles waar deze dag voor staat: respect, herinnering, verbinding en verantwoordelijkheid. Laten wij daar samen krachtig tegenover blijven staan. Want herdenken is geen vanzelfsprekendheid.
En vrijheid is nooit zonder risico. Daarom moeten wij, als inwoners van Weststellingwerf, blijven kiezen voor herinnering boven vergetelheid, voor respect boven vernieling, voor vrede boven verdeeldheid.
Laten we de namen blijven noemen van hen die wij verloren. Laten we hun verhalen blijven delen met onze kinderen. En laten we de stilte van vanavond koesteren. Niet als leegte, maar als ruimte voor herinnering en betekenis.
Vanavond zijn wij stil. Uit rouw. Uit respect. Maar ook uit hoop. Dat de lessen van toen ons blijven leiden. Dat wij samen blijven bouwen aan een samenleving waarin ieder mens telt.
Mogen zij die vielen, in vrede rusten. En mogen wij hun herinnering met zorg en waardigheid blijven dragen. Vandaag, morgen, en alle dagen daarna.
Dank u wel.
Toespraak Dodenherdenking in Nijeholtwolde door Wethouder Tom Hartog
Vanavond zijn we samengekomen in Nijeholtwolde om stil te staan bij de grote gebeurtenissen van toen. Om te herdenken.
We zijn stil voor hen die vielen.
In de oorlog. In verzet. In gevangenschap. In angst.
In naam van vrijheid.
We herdenken mensen uit alle delen van het land, maar ook van dichtbij.
Want ook hier, in Nijeholtwolde, liet de oorlog sporen na.
Vanavond staan we stil.
We leggen de bloemen. We buigen onze hoofden. En we zijn stil.
Niet omdat er niets te zeggen is,
maar juist omdat sommige dingen te groot zijn voor woorden.
Op deze plek, in dit dorp, samen met u, herdenken we de mensen die zijn omgekomen door oorlog en geweld. Militairen, verzetsstrijders, burgers. Mannen, vrouwen en kinderen. In Nederland, in Europa, en elders in de wereld.
We herdenken hen die hun leven verloren
Omdat ze joods waren, Roma of Sinti
Omdat ze vochten voor onze vrijheid
Omdat ze zich uitspraken tegen onrecht
Of simpelweg omdat ze op de verkeerde plek waren op het verkeerde moment.
Ook in onze gemeente, in de dorpen van Weststellingwerf, hebben mensen geleden. Jongens uit onze straten die niet meer terugkwamen. Families die hun geliefden moesten missen. Verhalen die nooit meer verteld zijn, en verhalen die doorverteld móéten worden.
Herdenken is meer dan terugkijken.
Het is ook de keuze om in het heden waakzaam te zijn.
Om onverschilligheid geen ruimte te geven.
Om op te staan tegen haat, uitsluiting en geweld.
Juist in een tijd waarin polarisatie toeneemt, waarin oorlog helaas weer dichterbij is, is het belangrijk om stil te staan. En elkaar op te zoeken.
Dat doen we hier, vanavond. In dit kleine dorp. In verbondenheid.
Dat is kracht. Dat is vrede.
Laten we daarom de herinnering levend houden.
Niet alleen vandaag, maar ook morgen.
Door verhalen te blijven delen.
Door in gesprek te blijven, ook als we verschillen.
En door te bouwen aan een samenleving waar vrijheid vanzelfsprekend lijkt,
maar dat nooit écht zal zijn.
Namens mijzelf, namens de Gemeente Weststellingwerf,
en namens iedereen die gelooft in verbondenheid, rechtvaardigheid en menselijkheid:
zeg ik dank. Dank voor uw aanwezigheid,
en dank aan allen die hun leven gaven voor de vrijheid die wij vandaag kennen.
We gedenken hen in stilte.
En we dragen hun herinnering met ons mee.
Dank u wel.
Toespraak Nationale Dodenherdenking Oldeholtpade door wethouder Hanneke Zonderland
Vandaag herdenken wij de slachtoffers van de Tweede wereldoorlog
en we herdenken ook allen, burgers en militairen,
die zijn omgekomen in oorlogssituaties en vredesoperaties
waarbij Nederland betrokken was na de Tweede Wereldoorlog.
Het thema voor de herdenkingen en vieringen is dit jaar:
'Sta stil bij 80 jaar vrijheid'.
Wij mogen niet vergeten hoe het was in de jaren '39-'45.
Er zijn steeds minder ooggetuigen die zelf de verhalen
over die periode van oorlog kunnen vertellen.
Wat maakten ze mee en wat voelden ze?
Konden ze erover praten of was het beter om te zwijgen?
Mijn ouders hebben de tweede wereldoorlog bewust meegemaakt.
Maar bij ons thuis werd er eigenlijk nooit over die oorlogstijd gepraat.
Een enkele keer een opmerking:
Over oom Johannes, die uitgezonden was naar Nederlands-Indië;
Over onderduikers, die bij hen thuis een plekje hadden gekregen;
Over het fietsen op houten banden.
Houten banden, omdat de rubberbanden niet te krijgen waren;
Of: als wij als kinderen mopperden over het eten dat we niet lekker vonden,
dan zei mijn vader wel eens:
Je had de oorlog eens mee moeten maken.
En dan hielden wij ons stil en aten ons bord leeg.
Nee, veel werd er niet over gepraat.
Maar één ding was duidelijk:
Die tijd wil je nooit meer!
Verhalen over Leven in oorlogstijd, over Wel of niet overleven?
We krijgen er een beeld van via de televisie en de krant.
Het geeft ons leven in vrijheid betekenis.
Maar: Zal er ooit een dag van vrede zijn?
Kijken we over onze grenzen
dan weten we dat er geen dag voorbij gaat
zonder dat ergens in de wereld een oorlog woedt.
Ook nu in 2025 beseffen wij dat velen niet in vrijheid leven.
Mensen, voor wie 'Leven met oorlog de realiteit van elke dag is. '
Mensen, huizen, steden…..kapot geschoten.
Mensen op de vlucht, waar naar toe….?
Mannen, vrouwen, kinderen….zonder eten
Mensen, die zich afvragen:
'Wanneer houdt dit op?'
'Zal er ooit een dag van vrede zijn?
In ons leven betekent vrijheid niet alleen de afwezigheid van oorlog.
Het gaat erom te leven op een manier die anderen respecteert.
Wij mogen het niet gewoon gaan vinden
als mensen een muur optrekken
tussen groepen in de samenleving.
Jezelf vrij voelen kan alleen
als je een ander dezelfde ruimte gunt.
Die Vrijheid zit in je hart en is van grote waarde
Die Vrijheid beleef je en die vrijheid geef je.
Ieder jaar op 4 mei zijn we twee minuten stil, om te herdenken,
om een herinnering door te geven, om verhalen door te vertellen
zodat de boodschap van vrijheid niet verloren gaat.
Ook al is het maar 2 minuten,
koester dit moment van herdenken
voor allen die voor onze vrijheid hebben gestreden en hun leven gaven.
Herdenken doe je in stilte.
Waar je gedachten ook zijn heengaan, in die 2 minuten:
Je laat je horen door stil te zijn.
En toch weer die vraag: Zal er dan ooit een dag van vrede zijn?
Theoloog en dichter Huub Oosterhuis schreef hierover het volgende:
Sinds onheuglijke tijden staat de hoop geschreven
dat ooit grote woorden als 'verzoening - leed geleden - mensenrecht – schoon water - vrede'
tot een nieuwe wereld worden….. eindelijk de echte.
In naam van hen die vóór ons waren
en omwille van wie na ons komen
blijf die grote woorden dromen
laat de hoop niet varen.
Ik dank u voor uw aandacht.
